Lứa tuổi vị thành niên chứng kiến sự thay đổi rất nhiều về tâm sinh lý. Đây cũng là điểm khởi đầu để trẻ hình thành kỹ năng sống, chuẩn bị cho giai đoạn trưởng thành sau này. Việc tuyên truyền sức khỏe sinh sản (SKSS) cho trẻ vị thành niên đang đặt ra những yêu cầu cấp bách trong điều kiện trẻ chịu tác động từ nhiều yếu tố xung quanh.
 |
| Công tác dân số, tuyên truyền, phổ biến sức khỏe sinh sản cần được thực hiện quyết liệt hơn nữa trong thời gian tới |
Lứa tuổi vị thành niên từ 10 - 19 tuổi. Ở giai đoạn này, các em rất thích khám phá năng lực bản thân, mở rộng thêm nhiều mối quan hệ mới. Nếu không được tuyên truyền đúng cách, các em rất dễ có các nguy cơ: Quan hệ tình dục sớm, quan hệ tình dục không an toàn, dễ bị xâm hại tình dục dẫn đến mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục kể cả HIV/AIDS, mang thai ngoài ý muốn, phá thai không an toàn… Thực tế cho thấy, trẻ vị thành niên còn thiếu hụt nghiêm trọng kiến thức về SKSS, chưa hiểu rõ cơ thể của bản thân. Tại nhà trường, mặc dù đã có các môn học như Sinh học, Giáo dục công dân nhưng những kiến thức mới dừng lại ở lý thuyết. Nhu cầu về việc tuyên truyền, phổ biến SKSS rất quan trọng, nhất là trong bối cảnh hiện nay khi mạng internet luôn có tác động hai chiều đến nhận thức của các em, trong đó, thông tin tiêu cực vẫn còn khá nhiều.
Mới đây, Công an huyện Quỳ Hợp vừa ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và bắt tạm giam đối với Vi Văn Mùi (SN 1982) trú tại huyện Quỳ Hợp về hành vi “Hiếp dâm người dưới 16 tuổi”. Cách đây hơn 2 tháng, chị N.T.N. (vợ của Mùi) bất ngờ nghe người dân xôn xao về việc con gái 14 tuổi của mình mang thai. Ngay sau đó, chị đưa con đến cơ sở y tế để kiểm tra. Sau khi thăm khám, các bác sĩ cho biết, cháu đã mang thai hơn 3 tháng. Gặng hỏi con gái, chị N. chết lặng khi biết “tác giả” của cái thai trong bụng con chính là người chồng của mình. Theo lời khai, Mùi đã thực hiện hành vi xâm hại con gái từ năm 2017 đến nay. Nỗi đau đớn trĩu nặng lên gia đình nhỏ tại miền quê nghèo. Vụ việc trên chính là hồi chuông cảnh tỉnh, nhắc nhở về việc phối hợp trong việc giáo dục, tuyên truyền để các bé gái tự bảo vệ mình trước nguy cơ của cuộc sống xung quanh.
Trên thực tế, thời gian qua, ngành Dân số Nghệ An đã triển khai mạnh mẽ nhiều giải pháp để tuyên truyền, phổ biến kiến thức SKSS. Trong năm qua, Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) tỉnh đã chủ động phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) tổ chức 33 cuộc truyền thông, tư vấn chăm sóc SKSS vị thành niên/thanh niên cho học sinh tại các trường THPT, THCS thuộc các huyện Quế Phong, Quỳ Châu, Quỳ Hợp, Nghĩa Đàn, Quỳnh Lưu, Yên Thành, Diễn Châu, Đô Lương, Tân Kỳ, Anh Sơn, Nam Đàn, Nghi Lộc, Thanh Chương, TP Vinh dưới hình thức sinh hoạt ngoại khóa, truyền thông tư vấn trực tiếp, giao lưu, trao đổi những băn khoăn, thắc mắc của học sinh về các vấn đề liên quan đến SKSS vị thành niên/thanh niên, các kỹ năng phòng, chống xâm hại tình dục trẻ em…, thu hút sự tham gia của gần 20.000 học sinh.
Nhằm đa dạng các hình thức tuyên truyền, Chi cục DS-KHHGĐ cũng đã phối hợp với Sở GD&ĐT tổ chức Hội thi "Rung chuông vàng" cho các đối tượng là học sinh THPT ở địa bàn các huyện Quỳ Hợp, Nghi Lộc, Đô Lương và TX Thái Hoà. Hội thi đã thu hút gần 8.000 học sinh tham gia, cổ vũ sôi nổi. Đây là hoạt động thiết thực và bổ ích, phù hợp với đối tượng vị thành niên/thanh niên, tạo sức hấp dẫn thực sự đối với lứa tuổi học đường; có ý nghĩa tuyên truyền, giáo dục sâu rộng nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng chăm sóc SKSS vị thành niên/thanh niên, giúp các em có thêm hành trang bước vào cuộc sống.
Những nội dung, khẩu hiệu tuyên truyền được “đánh thẳng” vào vấn đề hiện nay như: “Nam nữ vị thành niên hãy biết bảo vệ mình khỏi mang thai ngoài ý muốn và mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục, kể cả HIV/AIDS”; “Không mang thai ở lứa tuổi vị thành niên vì sức khỏe, hạnh phúc và tương lai của bạn”… Mục tiêu quan trọng trong truyền thông đối với trẻ vị thành niên về chăm sóc SKSS đó là trang bị cho các em học sinh nữ kiến thức để tự chăm sóc sức khỏe vị thành niên và thanh niên, kỹ năng ứng xử trước sự thay đổi tâm sinh lý, cách để tránh bị lạm dụng tình dục, phòng tránh việc mang thai ngoài ý muốn…
Hiện nay, các trường trên địa bàn cũng đã có hoạt động phối hợp với Chi cục DS-KHHGĐ trong việc tuyên truyền, chăm sóc SKSS vào giờ sinh hoạt ngoại khóa hay sinh hoạt theo chuyên đề. Đây là diễn đàn cần thiết để các em có thể chủ động trao đổi những thắc mắc của bản thân, bạn bè. Tất nhiên, ngoài trách nhiệm của nhà trường và các ngành chức năng, gia đình phải chủ động thường xuyên trao đổi, trò chuyện với con để kịp thời nắm bắt tâm tư, tình cảm của các em, với những vấn đề tế nhị, cũng có thể thông qua các sách hướng dẫn về SKSS để con đọc. Do ở giai đoạn thay đổi tâm sinh lý nên việc nhà trường, gia đình phải phối hợp với nhau là rất quan trọng để kịp thời hiểu những vấn đề của các em.
Chị Nguyễn Thị Thương trú tại phường Quán Bàu, TP Vinh tâm sự: Con gái tôi năm nay 13 tuổi. Lúc trước, con hay gần gũi mẹ để tâm sự, hàn huyên. Nhưng dạo này, cô bé có nhu cầu chia sẻ với bạn nhiều hơn là bố mẹ. Nhiều lần còn thể hiện sự lảng tránh khi nói chuyện về giới tính. Vì thế, ngoài trách nhiệm của bậc làm cha mẹ, rất mong nhà trường sẽ có thêm nhiều hoạt động để các cháu được cung cấp kỹ năng căn bản trong đảm bảo SKSS, tự tin cởi mở hơn về thắc mắc giới tính.
Thời gian qua, ngành Dân số đã triển khai nhiều giải pháp tuyên truyền, phổ biến kiến thức SKSS; tuy nhiên, tình trạng yêu sớm, quan hệ tình dục, cá biệt là mang thai ngoài ý muốn vẫn còn xảy ra. Việc mang thai ngoày ý muốn sẽ dẫn đến những hậu quả rất nghiêm trọng như: Phá thai, đẻ non, ảnh hưởng nghiêm trọng sức khỏe của mẹ, gây biến chứng khả năng sinh sản sau này… Nguyên nhân chính dẫn đến vấn đề trên là do các em chưa được trang bị đầy đủ những kiến thức căn bản để bảo vệ mình và có cách ứng xử phù hợp với lứa tuổi. Nhiệm vụ phối hợp truyền thông SKSS cần tiếp tục tiến hành thường xuyên hơn nữa, cần sự vào cuộc tích cực không chỉ của ngành Dân số mà phải phát huy vai trò chủ động, tích cực của nhà trường, phụ huynh. Kiềng 3 chân này có vững thì các em mới đủ tự tin, sức khỏe, bản lĩnh đối mặt với những thách thức về sự thay đổi mạnh mẽ ở lứa tuổi trẻ vị thành niên.
.